Mustafa Kemal Atatürk’ün 84 yıl önce Yeni Cami’nin siluetini bozan binaların yıkılmasını ve Eminönü Meydanı’nın açılması için emir verdiği ortaya çıkınca akıllara da Erdoğan ve Sulatnahmet Camii geldi...
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Sultanahmet Camii'nin siluetini bozan Zeytinburnu’ndaki kulelerin nedeni kendisine sorulduğunda, “Sahibiyle küstüm, kendisiyle konuşmuyorum” demekle yetinmişti ki geçmişe bakınca bu açıklama üzüntü yarattı.
Bir dönemin etkili basın kuruluşlarından İkdam’da yer alan “Atatürk’ün Savarona’daki 56 Günü” başlıklı yazı dizisi aynı isimle kitap oldu ve Gazeteci-Yazar Sinan Onuş’un yayına hazırladığı kitapta, anlatımlar, dönemin başka başka gazetelerinden haber ve fotoğraflarla desteklendi.
Atatürk'ün hastalığı ve Savarona’daki son günlerinde Hatay meselesi birinci gündem maddesiyken tüm hastalığına karşın ilgilendiği diğer bir önemli meselenin de İstanbul’un imarı olduğu öğrenildi.
Bu konuda İstanbul Belediye Başkanı ve Valisi Muhittin Üstündağ yata gelerek Atatürk’e defalarca bilgi verdiği bilinirken, 29 Haziran 1938’de Muhittin Üstündağ'ın İstanbul’un imar projeleri hakkında aktardığı bilgide Taksim’e yepyeni bir çehre kazandırılması konusu mevzu kitapta da yer aldı.
Sinan Onuş, o gün yaşananlara ilişkin kitabında şu bilgiye yer verdi:
“Ebedî Şef, evvelâ Köprübaşı’nın Eminönü tarafının açılması, bu kısmın modern bir plas haline getirilmesi hakkında Prost’un öne sürdüğü gerekli sebepler ile avan projeyi tetkik etmişlerdi. Bu projeye göre -şimdiki meydanın tatbik edilen ve açılan kısımları- Yeni Cami’nin, Mimar Davud’un bu güzel ve mimarî kıymeti büyük eserinin etrafındaki çirkin görünüşlü ve meydanı daraltan binalar yıkılacaktı. Yeni Cami’nin sonradan yapılma binalardan ayrılmasını güzel bir Türk abidesi zarafet ve şehametiyle ortaya konulacak faaliyetle işe başlamasını Ebedî Şef emretmişti.”
Onuş, işe, Eminönü Meydanı’nın açılmasıyla başlanacağını aktarırken yazı dizisinde buna ilişkin şu bilgiler yer aldığını belirtti:
“Mimar Davud’un asırlara meydan okuyan Koca Sinan sisteminde inşa ettiği Yeni Cami’nin etrafını açmak, bu mabedi bütün zarafetiyle ortaya koyacak bir etraf temizliği ile imar hareketlerine girişmek, Türk sanatının, Türk mimarisinin zarif büyüklüğünü, yüce zarafetiyle birlikte İstanbul’a Galata’dan bakanların gözlerine çarptıracaktı.”
Sinan Onuş, aslında Yeni Cami’nin etrafının açılma fikrinin Atatürk’ün zihninde 1935’ten beri olduğunu açıklarken bunun için de dizide yer alan şu cümleleri ve dönemin gazetelerinde yer alan bir karikatürü kanıt olarak gösterdi:
“Atatürk’ün kafasında bu eserlerin Türk milletine yaraşır şekilde yer alması için Atatürk hep emirler veriyor. Örneğin, 1935’te Meclis’in açış nutkunda millete, vekillerinin huzurunda imar işlerine başlanacağını açıkça söylüyor. Dönemin gazetelerinde yer alan bir karikatür durumu net anlatıyor. Çünkü Yeni Cami, Süleymaniye Cami’ne ‘darısı başına’ diyor.”
84 YIL ÖNCE VE 84 YIL SONRA
“Atatürk’ün Savarona’daki 56 Günü” isimli kitaptaki bu ayrıntılar öğrenilince, geçtiğimiz aylarda gündem olan Süleymaniye Cami’nin bozulan silueti akıllara geldi.
Süleymaniye semtinin Fatih Demirtaş Mahallesi’nde kentsel dönüşüm çalışmaları nedeniyle İlim Yayma Vakfı için inşa edilen ve 2024'te bitmesi planlanan yapı, Süleymaniye Cami'nin silüetini bozduğu gerekçesiyle sosyal medyada büyük tepkilere neden olmuş, ancak ikiz kuleler için yıkım kararı çıkmasına rağmen bile yıkım gerçekleşmemişti.
Gökdelenler hala yerinde dururken de akıllara Recep Tayyip Erdoğan'ın sadece “Sahibiyle küstüm, kendisiyle konuşmuyorum” açıklaması geldi.
