14 Mayıs seçimleri yaklaşırken, partiler ve milletvekillerinin seçiminde öne çıkan D’hondt seçim sistemi tartışma konusu oldu. Peki D’hondt sistemi nedir?
Sistem Türkiye’de 1961 anayasası ile yürürlüğe girdi ve “Yüzde 7 ülke barajlı D’hondt sistemi” adıyla yer aldı. Kanun yürürlüğe girdikten sonra sistemi, 1965 ve 1966 seçimleri haricinde tüm seçimlerde uygulandı. Sistemin mucidi, 1878 yılında Belçika’daki Ghent Üniversitesi’ndeki hukuk ve matematik profesörü Victor D’hondt oldu. Ülkelerin seçimlerinde en çok tercih edilen yöntemlerden olan D’hondt birçok ülkede uygulanıyor. Sistemin uygulandığı ülkeler içinde KKTC, Finlandiya, İsrail, Japonya, Sırbistan ve Arjantin yer alıyor.
Sisteme göre ülke içindeki toplam oyu yüzde 7’nin üzerine çıkan partiler barajı geçiyor. Bunun ardından her siyasi parti aldığı oya göre, D’hondt çerçevesinde milletvekilliği sandalyesi kazanıyor.
D’hondt sistemi küçük partilerin vekil çıkarmasını engeliyor
Sistemin içerdiği formülle, bir bölgede bir siyasi partinin milletvekili çıkarması, partinin aldığı oya göre değişiyor. Böylelikle oyu yüksek partiler daha çok milletvekili çıkarırken oyu düşük partiler daha az milletvekili çıkarıyor. D’hondt seçim sistemi kapsamında küçük partilerin milletvekili çıkarmasının önüne geçiliyor. Sistemde, bir bölgede bir siyasi parti bir milletvekili çıkardığında oyu bire, iki milletvekili çıkardığında oyu ikiye, üç vekildeyse üçe bölünüyor.
Türkiye’de geçmişteki seçimlerde yapılan uygulamalarda, partilerin ve ittifakların belli bölgelerde seçime girerken tek ya da iki logoyla katılımının önü açılacak. 14 Mayıs seçimlerinde millet ittifakının altı partili parçalı yapısı, bazı durumlarda avantaja, bazı durumlarda dezavantaja dönüşebilir. Çünkü parti yönetimleri rakiplerin tek blok olduğu durumda, az sayıda logoyla seçime girmek avantajlı oluyor.
D’hondt seçim sistemi, Türkiye İşçi Partisi’nin HDP’nin seçime gireceği yeni parti olan Yeşil Sol Parti tartışmalarıyla gündeme geldi. Oy oranı düşük bir parti olması nedeniyle HDP ve TİP geçtiğimiz seçimlerde 100 bin oydan fazla sayıyla bir vekillik çıkarmıştı. Şimdiyse, Emek ve Özgürlük İttifakı’nın oyunu artırması durumunda TİP ve diğer partiler 70 bine yakın oyla milletvekilliği alabilir.
